Tussenstenen
Ook hier komen we het 'fenomeen' van later geplaatste tussenstenen tegen om het grensverloop nauwkeuriger te kunnen aanduiden.
Op 9 februari 1981 is een 'technisch verslag' opgemaakt en ondertekend door 2 leden van het Belgisch kadaster en 2 leden van het Nederlands kadaster.
In opdracht van de Be/Nl grenscommissie, in overeenstemming met artikel 7 Reglement onderhoud en instandhouding der grenspalen en uit kracht van het Verdrag van Maastricht van 8 augustus 1843,
zijn 16 stuks betonnen tussenpalen van 15 x 15 x 60 cm, ingemeten (via o.a. triangulatie-meting), ingeplant te plaatsen tussen de grenspalen 150 en 154.
Zo is te lezen in een door Aafko Tuin gevonden verslaglegging.
Tussenstenen
E.e.a. is wellicht opmerkelijk. Soms zijn individuele tussenstenen aangetroffen en aan elkaar gemeld. In tegenstelling tot de 29 tussenstenen tussen grenspaal 15 en 16 en bijvoorbeeld de 25 'Puttense' paaltjes, zijn deze tussenpaaltjes nog niet echt duidelijk in kaart gebracht.
Ook weten we dat na grenspaal 154a er ook nog 5 tussenpaaltjes behoren te zijn. Documentatie moet nog naar worden gezocht.
Zelf ontdekte ik, exact op de grens, tussen steen 157a en grenspaal 158, ook een betonnen paaltje. Deze voert nummer 3, maar documentatie ontbreekt nog.
Enfin, al met al reden om nader onderzoek te plegen. Met een fijne groep als de grenspalengroep Nederland, hoeft dat niet alleen.
Vermeldt mag nog dat in 1974 er rond Stamproy een grenscorrectie heeft plaats gevonden.
We komen aan bij grenspaal 154. Niet alleen over de paal zelf is voldoende te schrijven, ook de omgeving is interessant.
De bewoner van nr. 40 vertelt mooie verhalen en weet ook dat het bord "Invoerrechten en Accijnzen' pas sinds 3 weken aan de gevel van het voormalig Nederlandse douanekantoor hangt.
'het schilderwerk duurde 8 maanden'
De paal vermeldt onder het nummer 'bis' en dat is best opmerkelijk. Gelukkig vermeldt Aafko er het e.e.a. over op zijn website.
Vanwege wegverbreding was de paal in de rijbaan komen te staan. De gemeente Stamproy draagde zorg dat de paal op een veiliger plaats kwam, 3 mtr. van haar originele plaats.
Aangenomen wordt dat toen ook 'bis' aan de paal is toegevoegd.
Door naar steen 154b.
Echter verloopt de grens hier nogal 'haaks', zodat er tussen steen 154a en 154b 5 tussen- stenen geplaatst zijn in de vorm van een soort kadasterpaaltje, met in de kop het nummer gebeiteld.
154a-5 trof ik nog wel aan
Over 1 en 2 las ik al dat deze er niet meer zijn. Gelukkig wordt nr. uiterst zorgvuldig bewaard.
De buurman vertelde dat 3 en 4 3 jaar geleden 'gerooid' zijn bij de aanpassing van terras en speeltuin van het restaurant.
Opmerkelijk dat bijna altijd 1843 (Verdrag van Maastricht) wordt aangehouden voor de vaststelling van de grens.
Hier wordt 1839 aangehouden, het jaar waarin op 19 april Koning Willem I het scheidingsverdrag tussen België en Nederland aanvaardde.
Kijk gerust op de website van Eef Berns voor een interessant verslag over de zoektocht naar grenssteen 164a.
Tripoint Be / Li / NB
Weer een opmerkelijk iets.
Hier ontmoeten de grenzen van België, Limburg en Noord-Brabant zich op exact 1 snijpunt.
Hoewel geen landendriepunt, is het zeker wel een tripoint, van sowieso 3 Provinciën, ook van 2 Nl provincies en een land (België).
🧚🏿♀️
🧚🏿♀️
🧚🏿♀️
Hiermee verlaten we dan het gouvernement Limburg en wandelen we de provincie Noord-Brabant in.
De 'IJzeren Rijn'
We rijden naar de Erkstraat en lopen langs de
de 'IJzeren Rijn', de verbinding tussen België en Duitsland, die werd bedongen n.a.v. de toedeling aan Nederland van voormalig Oost Limburg (huidige provincie LImburg van NL). Deze toedeling werd gedaan in het Verdrag van London (1839).
Medio 1869 werd gestart met de aanleg van de 'IJzeren Rijn', die in 1879 in gebruik werd genomen.
Tijdens WO I werd, vanwege de neutraliteit van Nederland, het spoor niet gebruikt. Duitsland bouwde daarom een spoor van Aken naar Antwerpen 'De Montzenroute'.
De grensovergang van de 'IJzeren Rijn'
is duidelijk te zien door het bord einde NMBS (nationale maatschappij der Belgische spoorwegen) en het bord begin NS (Nederlandse spoorwegen.→
© onbekend ©
Dit spoor liep volledig over Belgisch grondgebied. Na 1918 gaf België de voorkeur voor het gebruik van deze route. De 'IJzeren Rijn' werd minder en minder gebruikt.
De consessie van 99 jaar gebruik is door België in 1972 niet verlengd. Het Nederlands deel van de lijn werd aan Nederland verkocht.
Sinds 1991 wordt het Nederlands gedeelte van de 'IJzeren Rijn' niet meer gebruikt en loopt deels door een natuurgebied.
Nederland voorzag voor vracht in een goede achterlandverbinding door de bouw van de 'Betuwelijn'.
T.h.v. de grens eindigt de bovenleiding. België voert anno 2024 groot onderhoud uit aan de 'IJzeren Rijn"
Het kaartje toont een grillig grensverloop met vele 'knieken'. Toch zijn er tussen grenspaal 171 en 172 slechts 2 tussenstenen geplaattst.
De 2e tussensteen >177b< wordt al jaren niet meer gevonden.
Bij de grensovergang aan de Grensweg wel een slagboom, geen grenssteen of grenspaal.
Konvooien, licenten en douanewetgeving
Naast grenstussensteen 173c aan de Be/Nl grens, staat een zgn. douanepaal. Het bord ernaast vermeldt:
‘Douanepaal van de Admiraliteit van de Maze’ uit 1662. Hier bij de kruising van de wegen Budel, Leende en Maarheze naar Hamont en Achel vond heffing van Konvooien en licenten plaats.
Konvooien en licenten, wat zijn of beter, wat waren dat.
Medio 1568 kwamen opstandige (Nederlandse) gewesten in opstand tegen Spanje, dat sinds 1556 deze gewesten bezette. Deze gewesten o.l.v. Holland en Zeeland beseften dat er geld nodig was om de opstand te bekostigen. Zo kon de handelsvloot worden beschermd door oorlogsschepen tegen betaling van konvooigeld. Wilde je handel drijven met gebieden onder Spaans beheer, dan betaalde je licentgeld. Deze heffingen vonden (ook) plaats aan de rivieren en aan de wegen aan de landzijde.
Admiraliteit
Bij de oprichting van de Unie van Utrecht (1579) werd afgesproken dat de gewesten uniforme belastingen zouden heffen. Het ging hierbij om een zgn. bestemmingsbelasting, met de oorlogsvloot, het loodswezen en betonning en bebakening van de vaargeulen als bestemming. Het beheer werd opgedragen aan de 5 Admiraliteitscolleges. De Admiraliteit Rotterdam was één van de 5 colleges en kreeg als bijnaam:
‘De Admiraliteit aan de Maze’. Het bord naast de Douanepaal te Budel geeft o.a. aan dat het viel onder de jurisdictie van de Admiraliteit aan de Maze, Rotterdam dus.
De Konvooien en Licenten bleven bestaan tot 1816, toen er geheel nieuwe douanewetgeving kwam.
Douanewetgeving vanaf 1816
- Wet van de 3de October 1816 over de heffing der regten van In- en Uitvoer,
benevens het TARIEF derzelve regten voor het Koningrijk der Nederlanden - Wet op de Inkomende en Uitgaande regten en accynsen 12 mei 1819
- De Algemeene wet over de heffing der regten van In- Uit- en doorvoer en van
accijnzen, alsmede het Tonnegeld der zeeschepen 26 augustus 1822 - Algemene wet inzake douane en accijnzen (Awda 1 october 1961, Stb. 31)
- Douanewet (1 juni 1996, Stb. 1995, 553)
- Wet inzake de douane
- Algemene douanewet (3 april 2008)
Historie
Het korps grensjagers werd opgericht op 28 juli 1814 en bestond uit 300 man. Het korps vormde een aanvulling op de onderbezette ontvangers en (grens)commiezen. Velen in het korps waren voormalig, veelal gepensioneerde militairen. Het korps werd opgeheven met de inwerkingtreding van de wet van 1822.
Emolumenten
Het salaris was in die tijd nogal karig, men werd echter aangespoord tot grote activiteit d.m.v. emolumenten.
In een Koninklijk besluit (4 mei 1825) stond geschreven:
‘ Ter aanmoediging van de surveillance op het terrein van toezigt zijn er premies uitgeloofd voor aanhalingen’.
Hoe meer bekeuringen, verzegelingen, peilingen en afgiften van vervoerbiljetten, hoe meer inkomen.
Bij inbeslagneming van frauduleus ingevoerd gedistilleerd kreeg de ambtenaar fl. 0,20 per liter (overdag)
en fl. 0,25 bij nachtelijke inbeslagneming. Voor zout fl. 0,15 per 10 kg. En voor zeep fl. 0,20 per 10 kg.
Voor de ontdekking van een inwerking zijnde illegale branderij of brouwerij kreeg de ambtenaar fl. 100,00!
Veel van deze informatie mocht ik ontlenen uit het boek ‘De grens in de Achterhoek’ van streekhistoricus Hendrik Herman Agterhof (1924 – 1998). Hiernaast maakte gebruik van open source informatie op het wereldwijde web.
© Op alle foto's rust het auteursrecht.
Vraag s.v.p. vooraf om toestemming als je foto's gebruiken wilt.©
