Het drielandenpunt Vaals is eigenlijk ontstaan als een vierlandenpunt. In 1815 bij het tekenen van het Verdrag van Wenen op 9 juni 1815.

Napoleon was verslagen en de grootmachten 'bepaalden' het nieuwe Europa.

Zo liep de grens van het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden vanaf Schengen (grenspaal 1), via Vaals, grenspaal 193, door naar Losser, grenspaal 862.

Te Losser was ook een drielandenpunt en wel dat van Nederland, het graafschap Bentheim en het Bisdom Münster.

Grenspaal 862 kent dan ook het nummer van grenspaal 1. Nummer 1 loopt tot nr. 203, bij de Dollard. Feitelijk was deze steen al nr. 1 in de telling van 1766.

In 1815 ontstaat t.h.v. Vaals nog een vrijstaat, Neutraal Moresnet genaamd.

Omdat Nederland en Pruisen het niet eens werden over de zinkgroeve van Kelmis, bleef deze driehoek van amper 344ha neutraal. Het ontpopte zich tot een smokkelparadijs,belastingvrijstaat en gokoord.

De bovenste punt van Moresnet loopt tot het landenpunt zoals wij dat kennen van NE/BE/DE te Vaals.

Van 1815 tot 1914 was dit punt een vierlandenpunt.

Op 10 januari 1920 werd Moresnet, na in WO I al door Duitsland en later Pruisen te zijn ingelijfd, ingelijfd door België, als een zgn. oostkanton.

De inwoners kregen de Belgische nationaliteit en de voertaal werd Frans.

Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog vielen Duitse legers volgens het Schlieffenplan België binnen. Neutraal Moresnet werd op 4 augustus 1914 binnen een half uur ingenomen. Aangezien het neutrale gebied geen leger had bleef Kelmis vrijwel onbeschadigd gedurende de inval. Zonder Belgische toestemming kon het gebied echter wettelijk niet worden opgeheven en bleef Neutraal Moresnet bestaan, zij het onder Duits gezag. 

Alle inwoners van Neutraal Moresnet kregen op 4 augustus 1914 de Duitse nationaliteit. Eind 1915 werd Neutraal Moresnet alsnog door Pruisen geannexeerd en werd het onderdeel van de Rijnprovincie. Ten gunste van de oorlogsmachine investeerden de Duitsers in Vieille-Montagne en werd een spoorlijn van Aken naar Kelmis aangelegd, waarvoor een tunnel onder de Vaalserberg en een viaduct over het Geuldal moesten worden aangelegd. In 1918, aan het einde van de Eerste Wereldoorlog, kwamen 147 inwoners van Neutraal Moresnet om het leven als gevolg van oorlogshandelingen. Later in dat jaar werd Neutraal Moresnet bezet door het Belgische leger.

Op 10 januari 1920 trad het Verdrag van Versailles in werking, waarbij Neutraal Moresnet definitief werd ingelijfd door België als onderdeel van de Oostkantons. Alle inwoners kregen de Belgische nationaliteit, Kelmis werd wettelijk Franstalig en hernoemd naar La Calamine en Neutraal Moresnet werd onderdeel van de provincie Luik.

Het wapen van neutraal Moresnet

Opmerkelijk dat men toen koos voor een afbeelding van het toeristisch drielandenpunt, niet het echte drielandenpunt in het wapen.

De grenspaal, zoals enkel gebruikt om de grens tussen België en Nederland aan te geven, staat zo'n 50 mtr. vanaf het echte drielandenpunt.

Opmerkelijk is ook dat op het 'echte' drielandenpunt de zgn, 'Bischmarksteen' enkel nr. 193 vermeldt. Dat is de nummering van de grens van 1815 vanaf Schengen.

Hiernaast wordt dan wel nr. 1032 voor de Belgische nummering gemeld.

Waarom dan nr. 1, van Vaals naar Cadzand (369) niet wordt vermeld? Wellicht oud zeer?

© Op alle foto's rust het auteursrecht.
Vraag s.v.p. vooraf om toestemming als je foto's gebruiken wilt.©