Dashboard
Palen en stenen
Dordrecht
Dordrecht
De Limietsteen
aan de Wieldrechtsezeedijk
Aan de Wieldrechtsezeedijk, op de hoek met de Bovenweg, bevindt zich in de glooiing van de dijk een bijzondere Limietsteen. Deze historische grenssteen markeert de oude scheidslijn tussen de graafschappen Nassau en Holland.
De grens tussen beide gebieden werd al in 1560 officieel vastgesteld.
Een eerste grenssteen werd in 1806 geplaatst om deze historische lijn zichtbaar te maken.
In de loop der tijd is de originele steen echter verdwenen. Daarom is in 2014 een nieuwe Limietsteen geplaatst, die vandaag de dag nog steeds herinnert aan de rijke geschiedenis van Dordrecht en haar omliggende gebieden.
Limietsteen
De verdwenen limiet
(bron:beeldbank regionaal archief Dordrecht.
Limietsteen
De eerste Biesbosch-mijlpaal in Dordrecht – een herinnering aan de openstelling van de Dordtse Biesbosch.
Aan de Oude Veerweg bij de Zuidbuitenpoldersekadein Dordrecht staat een bijzonder stukje geschiedenis:
de 1e Biesbosch-mijlpaal.
Deze steen werd geplaatst ter herinnering aan de openstelling van de Dordtse Biesbosch op 26 juli 1928.
De mijlpaal markeert een belangrijk moment in de ontwikkeling van de Biesbosch als toegankelijk natuurgebied en herinnert aan de tijd waarin de regio langzaam veranderde van een afgesloten delta naar een plek voor recreatie en natuurbeheer.
Anno 2024 is de steen zichtbaar verweerd door de tand des tijds, maar nog steeds goed herkenbaar.
Een interessante vraag blijft of deze Biesbosch-mijlpaal wellicht verband houdt met de oude Engelse afstandsmaat, de zogenoemde ‘milestone’.
Dordrecht
1e Biesbosch mijlpaal
© foto: Rijksdienst voor het
Cultureel Erfgoed ©
De steen is te vinden in de beeldbank van de Rijksdienst voor cultureel erfgoed.
Interessant is dat de beeldbank van het regionaal archief Dordrecht de steen benoemd als gedenkteken van de St. Elizabethsvloed (1421).
De indijking van de polder duurde van 1758 - 1926, zodat de openstelling in 1928 met de mijlpaal als gedenksteen opportuun lijkt.
Dordrecht
Hoefslagpalen
Stenen palen langs de Wieldrechtse Zeedijk – op zoek naar het verhaal achter paal 140
Na een tip van een buur besloot ik op onderzoek uit te gaan naar een stenen paal aan de Wieldrechtse Zeedijk.
Al snel ontdekte ik een fraaie grens- of dijkpaal met het nummer 140, zorgvuldig in de steen gebeiteld.
Via de grenspalengroep Nederland kreeg ik van Herman de waardevolle tip dat er volgens OpenTopo mogelijk nog meer van dit soort palen te vinden zijn. Op de kaart staan namelijk de palen met de nummers 90, 100, 120, 140 en 160 aangegeven.
Dat wekte natuurlijk mijn nieuwsgierigheid. Zijn deze palen langs de Zeedijk nog allemaal aanwezig? En wat was ooit hun functie – dienden ze als grensstenen, hoefslag-palen of wellicht als markeringen voor het onderhoud van de dijk?
Een interessant stukje lokaal erfgoed dat uitnodigt tot verder onderzoek naar de geschiedenis van de (Wieldrechtse) Zeedijk en haar bijzondere stenen palen.
Hoefslagpalen aan de Zeedijk – historische dijkpalen met een verhaal
Langs de Zeedijk vind je een reeks bijzondere stenen:
de Hoefslagpalen
Tijdens mijn zoektocht ontdekte ik paal nummer 120, ongeveer 75 meter verwijderd van de plek waar je deze oorspronkelijk zou verwachten. Al snel bleek dat langs de Zeedijk om de 100 meter een Arduinen of Basalten paalstaat, elk voorzien van een ingebeiteld nummer.
Uit informatie van de grenspalengroep Nederland blijkt dat deze palen vroeger werden gebruikt voor het onderhoud van dijken. Landelijk zijn soortgelijke palen aangetroffen die soms honderden jaren oud zijn. Waar we tegenwoordig met GPS
exact de locatie kunnen bepalen (waar onderhoud moet plaatsvinden), gebeurde dat vroeger handmatig. Daarom werden deze Hoefslagpalen zo regelmatig geplaatst — ongeveer elke 100 meter — om de dijkvakken duidelijk te markeren.
Aan de Zeedijk zijn bovendien enkele opvallendere stenen te zien:
de zogeheten hoofd-kilometerpalen
Deze onderscheiden zich door hun grootte en bewerking. De Zeedijk zelf heeft tegenwoordig geen waterkerende functiemeer, omdat het land richting de Nieuwe Merwede in 1926 werd ingepolderd. Zo ontstond polder De Biesbosch, een gebied dat nu vooral bekendstaat om zijn natuur, maar ooit deel uitmaakte van een actief dijkstelsel.
In- en ontpoldering rond Dordrecht – de geschiedenis van de Zeedijk en de hoefslagpalen
Het in- en ontpolderen van het gebied rond Dordrecht kent een lange geschiedenis, die teruggaat tot vóór het jaar 1000. De voortdurende getijdenbeweging van water en menselijk ingrijpen zorgde ervoor dat land werd ingepolderd en later soms weer ontpolderd.
Bij het inpolderen was een goede waterafvoer noodzakelijk. Hiervoor werden sloten gegraven, maar deze zorgden er op hun beurt voor dat de bodem daalde. Om het land te beschermen, werden dijken aangelegd. Toch konden deze dijken niet op tegen de St. Elisabethsvloed van 1421, die grote delen van het gebied verwoestte.
Pas na de aanleg van de Zeedijk in 1652 kon opnieuw worden ingepolderd. Hierdoor ontstonden de Zuidbuitenpolder en de Hania’s polder.
De strijd tegen het water bleef echter doorgaan: in 1682 bezweek de Zeedijk tijdens een zware storm en brak op twee plaatsen door.
Bij de Alloysehoeve (ca. 1750) zijn nog altijd twee wielen zichtbaar — kolkgaten die ontstonden na de dijkdoorbraak — waar de dijk later omheen werd hersteld.
Hoefslagpaal 104
De paal met een verhaal
In 2023 zie ik dat de paal afglijdt langs het talud. Ik informeer de gemeente en die onderneemt actie om het cultuur historisch bezit veilg te stellen.
Op 29 februari 2024, wordt de van het talud afgegleden paal herplaatst. Ik mocht daarbij aanwezig zijn en 'schoot' de nodige foto's.
Wieldrechtse Zeedijk, steen 120
Steen 120 vind ik zo'n 75 mtr. vanaf de op de kaart vermeldde plek.
T.h.v. de auto op de foto zou de steen moeten staan.
Wieldrechtse Zeedijk, steen 140 ev.
.jpeg?etag=%22276bbb-639e3cd7%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=2500,1875&quality=85)
.jpeg?etag=%222fdbd2-639e3cd8%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=2500,1875&quality=85)
.jpeg?etag=%223b861b-639e3cdd%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=2500,1875&quality=85)
.jpeg?etag=%221903a4-639e3cd4%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=2500,1875&quality=85)
.jpeg?etag=%2235ba1f-639e3cdb%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=2500,1875&quality=85)
© Op alle foto's rust het auteursrecht.
Vraag s.v.p. vooraf om toestemming als je foto's gebruiken wilt.©
