Oostenrijkse grensstenen

Dashboard

Landgraaf

∆ Moelingen (Moelege)
   1 tot 6
   7 tot 9

∆ Visé (Wezet)

   1               2                3

∆ Lixhe (Lieze)
    1 en 2                        3
    4, 5 en 6

∆ Antwerpen
   Kattendijkdok

∆ Brunssum
   1               2               3

∆ Heerlen

∆ Meijel (replica)

∆ Heikant/Stekene

          1          2

          3          4

∆ Overslag

          1          2          3
          4          5          6

          7          8

          'de herplaatsing'


Philippine

Sas van Gent

Westdorpe
            1     2       3       4

Sluis

Knokke-Heist

4 Oostenrijkers op een rij in Sluis

Oostenrijkers


Pagina over de zgn. Oostenrijkse grenspalen uit 1722, die de grens aanduidden tussen de Oostenrijkse Nederlanden, de Republiek der 7 verenigde Nederlanden, het Hertogdom Limburg en Staats Overmaas.


Oostenrijkse-,Zuidelijke-, Keizerlijke- of 

Katholieke Nederlanden

is de verzamelnaam voor de ver-schillende landsheerlijkheden uit de Habsburgse Nederlanden.


Nadat in 1581 7 opstandige (Noordelijke) provinciën zich hadden afgescheiden van het gezag van de Habsburgers, bleven de Oostenrijske Nederlanden wel onder dit gezag, als autonoom onderdeel van de Habsburgse Monarchie. O.a. was ook het prinsbisdom Luik onderdeel van de Zuidelijke Nederlanden.

We kennen dit prinsdom o.a. van de grenssteen Tombe Prince du Liège.


De 7 afgescheiden provinciën gingen verder als de Republiek der zeven verenigde Nederlanden.


Tijdens mijn wandeling van Vaals naar Cadzand langs de grenspalen en -stenen 1 -369 ben ik op een aantal plaatsen deze zgn. 'Oostenrijkers' tegen gekomen.


Bij Overslag wacht ik nog op herplaatsing van een onlangs (2022) opgegraven Oostenrijker.





Oostenrijkes grenssteen

Oostenrijkers


Hoewel ik dacht de nodige Oostenrijkers te zijn tegengekomen, blijkt dat er - gelukkig! - meer in tact zijn gebleven (en toch te weinig).


Op de website van Peter Dirven, een Belgisch collega grenspaal-wandelaar, is nog meer info te vinden over deze Oostenrijkers en de plaatsen waar deze (nog) staan.


Hieronder de 'Oostenrijkers' welke ik aantrof en waar. Overigens ga ik er zeker nog verder naar op zoek.


De 'Oostenrijkers' bij Heikant/Stekene zijn voorzien van de opschriften:

aan de Staatse (NL) zijde het 'Staeten Bodem',

en aan de Oostenrijkse (Be) zijde  'S’Keysers, S’Conincks Bodem'.


Op de website van Peter Dirven vond ik onderstaand kaartje.↓

Kaart bijhorende bij het grensakkoord van 1720.  De plaatsen van de 4 grenspalen worden aangeduid door rode pijltjes.

Landgraaf

An der Blauwe Paol

IBRG, Oostenrijkers, grenspaal, an der blauwe poal, Landgraaf, grenskruis, Ubach

Deze oude grenssteen uit de Spaans-Oostenrijkse tijd (1713) stond op de voormalige gemeentegrens. Het onderstuk, een hardstenen (blauwe zandsteen) stond op deze plaats vanaf de vervanging van de houten palen na 1713. Als markering der staatsgrenzen tussen de Staatse Nederlanden en de Oostenrijkse Nederlanden. (Heerlijkheid Ubach). Vanaf 1923 is bekend dat op deze steen een eenvoudig ijzeren kruiswas geplaatst. Oorspronkelijk stond deze steen aan de Vossenweg.

In de jaren '80 stond deze steen bij Scholengemeenschap Brandenberg aan de Graafstraat en is destijds van de ondergang gered door Heemkundevereniging Landgraaf. 

IBRG, Oostenrijkers, grenspaal, an der blauwe poal, Landgraaf, grenskruis, Ubach

Brunssum 1

Brunssum kent nog minimaal 1 Oostenrijker volledig in takt, te vinden voor het gemeentehuis, Lindeplein 1.

Nr. 2 aan de Nieuwehagenerweg is waarschijnlijk vervangen.

Voor de nrs. 3 en 4 moet nader onderzoek plaatsvinden.

IBRG, Oostenrijkers, grenspaal, an der blauwe poal, Landgraaf, grenskruis, Ubach

Brunssum 2

Brunssum 3 en 4?

  Op de site van Robert
      Jansen kom ik - op het oog -     nog een 4e Oostenrijker in
      Brunssum tegen, of is het

      dezelfde als de nr. 3 van
      Peter? 

Moelingen (L)

Moelingen is rijk aan Oostenrijkse grenspalen, wat mede komt doordat van de ooit gevonden en uit de Berwinne opgeviste 14 Oostenrijkse grenspalen er 7 stuks aan Moelingen zijn geschonken. De andere 7 werden aan Visé gegeven.
Dit is enigszins opmerkelijk omdat Visé niets met Habsburg had, het viel nl. onder het prinsbisdom Luik (waar we de grenssteen 'Tombe Prince du Liège' van kennen).


Vier van de 7 Oostenrijkers staan voor het voormalig gemeentehuis aan de Dorpsstraat te Moelingen en 1 staat hier schuin tegenover langs de river 'de Berwijn'. Een zesde kan nog staan langs 'de Berwijn' aan de 'Rue de la Berwinne. Ik moet dit nog nader onderzoeken.

Met Aafko trof ik op 4 juli 2025, geheel bij toeval, 3 herplaatste Oostenrijkse grenspalen aan, op de speelweide achter genoemd gemeentehuis.
Ik doe nog navraag naar de herkomst van deze 3.

IBRG, Oostenrijkers, grenspaal, an der blauwe poal, Landgraaf, grenskruis, Ubach
Overslag 5, Oostenrijker, grenssteen, grenspaal, bordermarker


Peter Dirven meldt op zijn website nog een Oostenrijker in Moelingen.

Stroomopwaarts 'de Berwijn' volgend moet deze te vinden zijn.

'Moelingen F'                Foto © Peter Dirven

Moelingen

3 nieuwgeplaatste Oostenrijkers

Op 4 juli 2025 ga ik met Aafko op zoek naar de steen die Peter Dirven op zijn website

'Moelingen F'

heeft genoemd.

Hoewel we steen 'F' niet vinden doen wij een aangename ontdekking.

Achter het gemeentehuis waarvoor 4 Oostenrijkse grenspalen staan, is op voormalig bouwgrond een Döörpswej aangelegd. Wij treffen hier naast de Vredesbank 3 nieuw geplaatste Oostenrijkse grensstenen.

Moelingen, Oostenrijkers, IBRG, grenspalen, grenspalengroep, Nederland, borders
Moelingen, Oostenrijkers, IBRG, grenspalen, grenspalengroep, Nederland, borders
Moelingen, Oostenrijkers, IBRG, grenspalen, grenspalengroep, Nederland, borders

Visé-/-Wezet

Oostenrijker 1

Visé-/-Wezet

Oostenrijker 2

Visé-/-Wezet

Oostenrijker 3

Rob, Aafko en ik hebben deze steen aan de

Rue de l’ Ecluse/Quai Basse Meuse

niet aangetroffen. Er vinden grootschalige bouwwerkzaamheden plaats. We hopen dat de steen voorafgaand is veilig gesteld.Het huis op de achtergrond van de 2e foto, is afgebroken. 

Lixhe - Lieze

Oostenrijkers 1 en 2

Lixhe - Lieze

Oostenrijker 3

Lixhe - Lieze

Oostenrijker 4, 5 en 6

Heikant/Stekene 1

Heikant/Stekene 2

Heikant/Stekene 3

Heikant/Stekene 4

Ik (Peter D.) heb op laatst de grenssteen rechtop gezet voor mooie foto's te kunnen maken. Zo is de steen mooi en duidelijk te zien. Aan twee kant was duidelijk een insnoering te zien. Ik denk dat dit afkomstig is van een ijzeren weideafspanning. Zo is duidelijk te zien dat de steen aan Nederlandse kant van de sloot stond. De vinder van de steen was ook trots en tevreden met de vondst en wil de steen terugzetten op zijn oorspronkelijke plaats, namelijk waar nu BENL grenssteen 287 staat. Daar was in 1720 de scheiding tussen Hulster- en Axelerambacht. Alleen tussen Hulsterambacht en het Waesland was voor 1720 ruzie over de juiste grens. Deze grens is nu heden ten dage nog steeds de grens. Na wijs beraad hebben we toch maar besloten om de grenssteen te plaatsen in de grote voortuin bij het huis van de vinder. Dit is op nog geen 100 meter van de originele standplaats aan de Oudestraat te Koewacht. Zo wordt de steen gekoesterd en gaat hij niet kapot tijdens het bermmaaien. Nogmaals bedankt aan de vinder van de steen !

Overslag 1

Overslag 2

Voor Overslag 2 mag ik nog een keer terug.

Overslag 3

Overslag 4

Op 20 september 2024 tref ik Sonja nogmaals. Als ze vanuit het zijhuis ziet dat we foto's van de nieuw geplaatste Oostenrijker willen maken, snelt ze naar buiten om haar auto te verplaatsen, zonder dat we haar erom vroegen.

Ik maak nog weer een praatje met haar. Wat een geweldig behulpzame dame, met veel informatie.

Overslag 5

De nieuwe plek
21 juni 2024

Overslag 6

Overslag 7

(voormalig) Wachtebeke

Op 21 juni 2024 is deze steen verplaatst naar Overslag en staat nu fier naast de Rijksgrenspaal 301 (grensvaststelling 1843).

Overslag 8

De brokstukken

De (her)plaatsing

Op 21 juni 2024 zijn te Overslag 2 Oostenrijkse grensstenen verschenen.

Één staat nu naast grenspaal 300, de ander naast grenspaal 301.

Een en ander na een lezing en feestelijke opening. Als grenspalengroep Nederland hadden we dit graag bijgewoond.

Opgemerkt

Het stuk van de werkgroep Grensdorpen vermeldt dat de steen die in de tuin van het rusthuis in de Godshuisstraat te Wachtebeke stond, nu is geplaatst nabij GP 300. Naast GP 301 is de steen geplaatst die bij de kerk aan het Omer van Puyveldeplein stond.

Als ik echter mijn foto's van beide genoemde stenen bekijk, dan denk ik dat het andersom is.

Overslag 5, Oostenrijker, grenssteen, grenspaal, bordermarker


Oostenrijker op 8 september 2023
aan het Olmer van Puyveldeplein

Overslag 5, Oostenrijker, grenssteen, grenspaal, bordermarker


Oostenrijker op 8 september 2023
aan de Godshuisstraat te Wachtebeke

Overslag 5, Oostenrijker, grenssteen, grenspaal, bordermarker


Oostenrijker op 20 september 2024
aan de Gebuurte nabij GP 300.
Ik meen de sporen van de klimop ook te zien.

Overslag 5, Oostenrijker, grenssteen, grenspaal, bordermarker


Oostenrijker op 20 september 2024
aan de St. Elooipolder nabij GP 301.

Philippine

Sas van Gent

Westdorpe 1

In Westdorpe staan nog 4 Oostenrijkse grenspalen. Drie zijn publiek toegankelijk, 1 staat in de tuin achter een woonhuis.

Westdorpe 2

De Westdorpe 2 stond ooit in een tuin aan de Singel.

Met Aafko bezochten we de tuin. De huidige bewoonster verleende alle medewerking en vertelde dat de vorige eigenaar, dhr. Thomas? de steen niet heeft achtergelaten in de tuin.

Zij woont hier nu sinds 2002.

Foto van ©Peter Dirven©

We zijn erg benieuwd waar deze steen inmiddels staat. Heeft u deze informatie, geef het graag door aan

grensgeval@grenspalen.one

Westdorpe 3

Westdorpe 4

Sluis 1

Sluis kent 2 opmerkelijke plaatsen met Oostenrijkers.

De eerste treffen we aan in de muur van

Museum Het Belfort, Groote Markt 1, 4524 CD Sluis.

Op de locatie aan de Damse Vaart in Sluis treffen we maar liefst 5 Oostenrijkers. Twee hiervan kennen een zgn. meesterteken.

Sluis 2

Sluis kent 2 opmerkelijke plaatsen met Oostenrijkers.

De tweede treffen aan de Damse Vaart in Sluis aan. Maar liefst 4 Oostenrijkers staan hier op een rij.

Twee hiervan kennen een zgn. meesterteken.

Ertussen in staat de zgn. 'Vrije van Sluis'. Hierover later meer.

Het Vrije van Sluis

Tussen de 4 Oostenrijkse grenspalen staat de zgn. 'Vrij van Sluis'.

Medio 1580 trad, tijdens de Opstand tegen het Spaanse bewind een deel van de schepenen van 'het Brugs Vrije', toe tot de Unie van Utrecht. 

Nadat in 1584 Brugge weer werd veroverd en aan Parma werd toegevoegd, bleef 'het Oost Vrije' trouw aan de Unie en en werd in 1586 ontheven van onderhorigheid aan Brugge.

Door de Staten generaal werden de schepenen van deze gebieden, dat nu ongeveer West-Zeeuws Vlaanderen beslaat, beëdigd tot het 'College ‘s Lands van de Vrijen te Sluis', hetgeen kortweg het "Vrije van Sluis" werd genoemd.

In 1604 werden Sluis en het Eiland van Cadzand veroverd door de Staatsen. ' Het Vrije van Sluis' werd een deel van Staats-Vlaanderen en kwam daarmee onder bestuur van de Staten-Generaal.

De grenspaal van 't Vrije van Sluis is de middelste van de vijf palen. Hij dateert uit 1660 en is het resultaat van een overeenkomst tussen het stadsbestuur van Sluis en het College van 's Lands van den Vrije van Sluis ten aanzien van enkele geschilpunten en over de grenzen van de jurisdicties.

Waarschijnlijk is dit de paal die aan de Oostpoort van Sluis heeft gestaan. 

Knokke-Heist

Aan de Roden-Ossestraat in het buitengebied
van Knokke-Heist staat deze Oostenrijker

unsplash