Bordermarker 212

In de groep kwam de telling van de grenspalen aan onze zuidgrens aan de orde. Peter Dirven gaf hierbij in zijn overzicht ook de jaartallen van plaatsing aan.


Dit inspireerde mij hier een stukje aan te wijden.

1843

Na de Belgische revolutie (1830) waarin België zich afscheidde van Nederland, werd in 1843 het Verdrag van Maastricht getekend. In dit verdrag werd de grens tussen beide landen bepaald.


Ook werd aangegeven hoeveel grenspalen (gietijzer) en grensstenen (Arduin) geplaatst werden en hun exacte locatie.

Bordermarker 212

Jaartallen

Grenspaal 364
Grenspaal 367

Over deze grenspalen is veel te schrijven.

Paal 369 staat niet (meer) op de grens, die in het midden van het Zwin loopt. Telkens was de paal onderhevig aan het zoute water en diverse weersinvloeden. dat deze vaak moest worden vervangen en werd gekozen voor de huidige plaats.


Ik meen dat de huidige paal het 5e exemplaar is.

1869 'het Zwin'

Onder Cadzand in Zeeuws Vlaanderen liep een zeearm tot aan Brugge. In 1843 was het (nog) niet mogelijk hier grenspalen te plaatsen.


Door de komst van de haven van Antwerpen (eerste helft 1600) had de belangrijke (haven)stad Brugge geen geld meer het Zwin te blijven uitbaggeren, waardoor deze geheel verzandde.


In 1869 was het dan zover dat de grenspalen 863 - 869 geplaatst konden worden.

Grenspaal 364
Grenspaal 363
Grenspaal 369

Retranchement

Retranchement kent haar drieling, zoals Overslag haar tweeling kent. Op de oever van het Zwin werden de palen 346a en 364b, beide op exact 135,5 el van de grens die midden in het Zwin loopt, geplaatst.


Volgens het naast paal 364b geplaatste bordje, is in 1873 - na de inpoldering van de Willem-Leopoldpolder - paal 364 exact op de grens geplaatst.

Toch draagt zij 1869 als jaartal.

eigen overzicht

3-ling van Retranchement

Grenspaal 364

foto: Eef Berns

1877


Medio 1877 vermoedde men een grensverschuiving vanwege erosie, verstuiving en wegspoeling door regenwater, hierdoor had een deel van de duinen zich verplaatst in zuidelijke riching.


Besloten werd om 25 kleinere grensstenen (25 x 25 x 100 cm) langs het duin te plaatsen. Op de kop werden de letters N en B erin aangebracht en daartussen een streep, die de grens voorstelt. Als laatste wordt een grotere Arduinen steen (40 x 40 x 100 cm) geplaatst. Dit punt heet A en zo wordt ook deze steen genoemd. Dit werd in 1888 uitgevoerd.


De stenen worden (opmerkelijk) genummerd van grenssteen 259a naar grenspaal 259.


In de afgelopen ruim 100 jaar is het duin alweer zoveel verplaatst, dat bijna alle stenen diep onder het zand terecht zijn gekomen. Er zijn bij bijna allemaal inmiddels stalen palen gezet, met daarop het nummer van de steen. Omdat ook deze nummers nogal verweerden

Grenspaal 364
Borderstone 259-25
Borderstone 259-25
Borderstone 259-25

1905


Nadat hertog Prosper opdracht had gegeven tot inpoldering van de Hedwigepolder (genoemd naar zijn aangetrouwde kleindochter), konden na het voltooien van de werkzaamheden enkele grenspalen en grensstenen worden geplaatst.


Op de Noordelijke oever van de Schelde staat sinds 1843 grenspaal 269. Zo kregen de in de Hedwigepolder te plaatse palen de nummers 269A, 269B en 269C. In dit geval kregen allen een hoofdletter.


Tussen paal 269A en 269B werd steen 269Aa* geplaatst. Tussen de palen 269B en 269C werden de stenen 269Ba, 269Bb en 269Bc geplaatst. Steen 269Ba wordt al sinds jaren niet meer aangetroffen. Na paal 269C worden nog 2 stenen geplaatst, 269Ca en 269Cb.

* Een deel van de Hedwigepolder is inmiddels weer ontpolderd. T.b.v. die werkzaamheden, zijn paal 269A en steen 269Aa van hun oorspronkelijke plaats gehaald. Paal 269A is op 23 september 2022 offcieel teruggeplaatst, of beter: herplaatst. Ze staat nu 1,8 km. meer landinwaarts. Op het moment van schrijven wachten we nog op de herplaatsing van steen 269Aa.

Grenspaal 269A
Grenspaal 269B

Officiële herplaatsing paal 269A, met 6 leden van de grenspalengroep.

Grenssteen 269Ca

1966


In 1966 worden tussen de grenspalen 341 en 352, 53 tussenstenen geplaatst. De hervaststelling van de grens vond al in 1952 plaats.


Gekozen werd om betonnen replica's van de al bestaande arduinen grensstenen te plaatsen, maar ook om 2 nieuwe soorten grensstenen te introduceren. Deze, model III en IV, zijn ook van beton en worden op maaiveldhoogte ingegraven. Model III is vierkant (50 x 50), model IV meet hier de helft van (50 x 25).

Grens+tussesteen+259-25
Tussensteen Putten
Grenssteen 259-15

foto: Aafko Tuin

Nieuw geïntroduceerde tussensteen.
50x50x80. Op de kop een vlak van 15 x 15 met daarin het cijfer 15 (van grenspaal 15). Het tussensteennummer staat op de zijkant. De steen is van beton.

Grenstussensteen Putten

1978


Ook in Limburg ontstaat discussie over het exacte verloop van de grens tussen de palen 15 en 16. Deze discussie leidt tot het plaatsen van 29 extra tussenstenen.


Aafko heeft het als volgt verwoord:

"Geschil over grensverloop tussen GP 15 en 16 tegenover hoeve Giveld(B). In een verslag van de grenscommissie dd. 26-11-1976 wordt melding gemaaktvan een geschil over het precieze verloop van de grens tussengrenspalen 15 en 16. Aanleiding was het feit dat een Belgischelandbouwer (waarschijnlijk van hoeve Giveld), houtopstanden had gerooidop Nederlands grondgebied, genaamd het Onderste Bos".


Er wordt besloten 29 extra tussenstenen te plaatsen en ook nu wordt weer een nieuwe vorm geïntroduceerd.

1981


Ook in dit jaar zijn er een 16-tal betonnen hulpstenen geplaatst ter verbeterde aanduiding van de Rijksgrens nabij Kinrooi en Stamproy.

Kijk hier voor een verslag.

Tussenstenen Stamproy
Tussenstenen Stamproy
Tussenstenen Stamproy

2000


In 2000 wordt besloten tot het extra plaatsen van 2 grenspalen:
268a en 307a.


Grenspaal 268a, ik denk dat deze paal abusievelijk een kleine letter a meekreeg, wordt geplaatst tegenover paal 268 aan de overzijde van het Schelde Rijnkanaal. Op deze manier is duidelijker visueel hoe de grens exact loopt en wiens jurisdictie, zoals bijvoorbeeld voor hulpdiensten van kracht is.


Grenspaal 307a, ook deze paal heeft, naar mijn idee ,abusievelijk een kleine letter mee gekregen.


Saillant detail is dat medio april 2000 wordt ontdekt dat de geleverde paal het nummer 207a heeft gekregen.

Grenspaal 207A
Grenspaal 207A

Nieuwe grenspaal t.h.v. Tractaatweg


'Morgen, donderdag 19 oktober wordt de grens tussen Belgisch en Nederlands Vlaanderen gemarkeerd met een extra grenspaal.

De paal komt aan de westkant van de Tractaatweg (N253) en krijgt het nummer 307a. Tot nu werd de grens ter plekke niet aangeduid. In de loop der jaren is het gebruik van de overgang gegroeid en ook wordt min of meer vooruitgelopen op de verwachte toeneming van het verkeer als de Westerscheldetunnel in gebruik wordt genomen. Zowel voor het passerende verkeer als voor de hulpdiensten aan weerskanten van de grens, wordt de markering daarom dienstig geacht.'


Zie voor meer historische details de website van Aafko Tuin [klik].

2004


Eindelijk wordt dan in 2004 grenspaal 125 langs de oever van de Maas geplaatst.


Van de website van Eef:

Gp125N geplaatst

Deze grenspaal aan de grensmaas bij Stevensweert is een mysterie. Want hij bestond niet. In 1843 werden langs de grensmaas overal dubbele grenspalen geplaatst, een op de Belgische oever, een op de Nederlandse oever. Nr.125 op Nederlandse oever werd echter nooit geplaatst, zijn Belgische tweelingbroer wel. Het procesverbaal noemt haar ook niet. Waarom, we weten het niet.
Op november 2004 is hij echter na 161 jaar alsnog geplaatst. Kadaster-man Maurice Joskin meldde: "de rijksgrenscommissie Limburg(B)-Limburg(N) die de wettelijke taak heeft om de rijksgrenspalen in stand te houden, had al langer de wens om GP125N te kunnen herplaatsen. In 2004 was daar budget voor en heeft de commissie besloten om grenspaal 125N te herplaatsen, om de onduidelijkheid die hierover bestond op te heffen en om ook hier aan te geven, dat de rijksgrens gevormd wordt, door de thalweg van de tussen die twee palen lopende Maas. Op 4 november 2004 is hier dus een nieuwe grenspaal geplaatst, precies aan de overkant van GP125B, in het bijzijn van schepen/wethouders van de gemeenten Kinrooij (B) en Maasbracht (N). Vervolgens is daar ook een proces verbaal van opgemaakt.
Zie voor het officiële proces-verbaal dit Pdf-bestand: gp125n-geplaatst-procesverbaal.pdf

Betere foto volgt.

Zo komen we voor nu aan het einde van de jaartallen, hoewel 2022 nog genoemd mag worden voor de verplaatsing van paal 269a bij de Hedwigepolder.


Voor meer info: [klik hier]

Jaartallen overzicht